در گفتوگو با آنا تاکید شد
تحلیلگر مسائل اقتصادی، با تحلیل نوسانات اخیر بازار ارز، تأکید کرد که جهش قیمت دلار ناشی از اختلال در بازگشت درآمدهای نفتی، اجرای برخی قوانین و ضعف مدیریت مستقیم ارز توسط حاکمیت است و راهکار اصلی، ورود حاکمیت در عرصه تجارت و کنترل کامل ارز است.
به گزارش مجله اینترنتی مفید؛ در ماههای اخیر، قیمت دلار روند صعودی داشته و این موضوع باعث شده هزینههای واردات کالا و خدمات افزایش پیدا کند. این افزایش قیمت روی قیمت اجناس اساسی مانند خوراکیها، پوشاک و لوازم خانگی اثر گذاشته و قدرت خرید مردم کاهش یابد. نوسانات اخیر در نرخ ارز، به ویژه روند صعودی قیمت دلار در برابر پول ملی، یکی از محوریترین و دغدغهسازترین مسائل اقتصاد کلان کشور بوده است. این جهش قیمتی، ریشه در ترکیبی پیچیده از عوامل ساختاری بلندمدت و شوکهای کوتاهمدت دارد؛ عواملی نظیر کسریهای بودجهای مزمن، انتظارات تورمی فزاینده، نوسانات در تراز تجاری و تأثیرپذیری از تحولات ژئوپلیتیکی، همگی به عنوان محرکهای اصلی این حرکت صعودی عمل کردهاند.
هنگامی که نرخ ارز به عنوان یک دارایی کلیدی در نظر گرفته میشود، هرگونه عدم قطعیت در متغیرهای کلان، به سرعت از بازار ارز به سایر بخشها سرایت کرده و چرخهی بیثباتی را تقویت میکند.
یکی از ملموسترین پیامدهای این افزایش قیمت، تشدید فشارهای وارداتی است؛ تمامی کالاها و مواد اولیهای که ورودشان به کشور وابسته به ارز خارجی است، به طور مستقیم گرانتر میشوند. این امر هزینههای تولید را برای فعالان اقتصادی به شدت افزایش داده و در نهایت، مستقیماً به مصرفکننده نهایی منتقل میشود؛ نتیجه آن، کاهش چشمگیر قدرت خرید خانوارها است. با ثابت ماندن نسبی درآمد اسمی بخش بزرگی از جامعه، توانایی آنها برای تأمین سبد معیشتی استاندارد رو به زوال میرود و این امر عمق بیشتری به شکاف طبقاتی میبخشد.
تاثیر نوسان نرخ ارز بر بازار سرمایه
تأثیر این پدیده محدود به بازارهای کالا نمیشود؛ بازار سرمایه و بورس نیز به شدت تحت تأثیر قرار میگیرد. در دورههایی، رشد نرخ دلار میتواند به صورت مصنوعی جذابیت سرمایهگذاری در سهمهای دلاری شرکتهای صادراتمحور را افزایش دهد، اما در عین حال، افزایش شدید هزینههای مالی و رکود در تقاضای داخلی ناشی از کاهش قدرت خرید، عملکرد کلی شرکتها را تحتالشعاع قرار میدهد و زمینه را برای نوسانات شدید و غیرمنطقی در شاخصها فراهم میسازد.
در سطح کلان، بازار ارز خود تبدیل به کانونی برای سفتهبازی و فرار سرمایه از داراییهای ریالی میشود؛ مردم برای حفظ ارزش داراییهای خود، به سمت خرید ارز، طلا و مسکن هجوم میآورند که این امر به نوبه خود، نقدینگی را از مسیرهای مولد اقتصادی خارج کرده و بر تورم دامن میزند.
لزوم اتخاذ سیاستهای همگرا برای حفظ ثبات بازار
برای مدیریت این وضعیت، تحلیلهای اقتصادی بر لزوم اتخاذ سیاستهای همگرا تأکید دارند؛ سیاستهایی که همزمان بر کنترل انتظارات تورمی از طریق مدیریت انتظارات فعالان اقتصادی، بهبود تراز تجاری با تمرکز بر افزایش صادرات غیرنفتی، و مهمتر از همه، اصلاح ساختارهای مالی دولت برای کاهش وابستگی به استقراض یا چاپ پول، متمرکز باشند. ثبات در نرخ ارز نه یک هدف در خود، بلکه یک پیشنیاز حیاتی برای بازگشت اعتماد عمومی و برنامهریزی بلندمدت در تمامی ابعاد اقتصادی کشور است.
اقتصاددانان معتقدند کنترل این نوسانات و ایجاد ثبات در بازار ارز میتواند فشار روی خانوارها را کاهش دهد و رشد اقتصادی را حمایت کند. اما دلیل افزایش قیمت دلار چه بود. محمد امین لنگری، اقتصاددان، در گفتوگو با خبرنگاراقتصادی آنا ضمن بررسی نوسانات اخیر بازار ارز، دلایل افزایش ناگهانی قیمت دلار را تحلیل و تأکید کرد که مشکل اصلی نحوه مدیریت منابع ارزی کشور است که باید راهکارهای بازگشت رونق اقتصادی با حکمرانی ارزی هرچه سریعتر اصلاح و اجرایی شود.
اختلال در بازگشت درآمدهای نفتی
لنگری با اشاره به تاثیر اجرای قانون پالرما و تغییرات در تیم فروش نفت، توضیح داد: بخشی از مشکلات اخیر ناشی از لو رفتن کانالهای فروش نفت و بازگشت دلارهای نفتی است. تیم جدید فروش نفت، توانایی تیمهای قبلی را ندارد و این امر باعث اختلال در جریان درآمدهای ارزی شده است. تصویب و اجرای برخی قوانین، اطلاعات مربوط به کانالهای دور زدن تحریم و فروش نفت کشور را در اختیار دشمن قرار داده و مشتریان ما را از خرید نفت دچار تردید کرده است.
بازار ارز تحت تأثیر تقاضای بالا و سیاستهای خلق پول
این اقتصاددان همچنین به عامل داخلی نوسانات ارزی اشاره کرد و گفت: اقتصاد کشور به دلار وابسته است و در کوتاهمدت، هر گونه اختلال در عرضه ارز، موجب افزایش ناگهانی قیمت میشود. تقاضای بالا برای ارز به ویژه در واردات کالاهای خارجی، جهش قیمت دلار را تشدید میکند.
لنگری افزود: خلق پول بانکی یکی دیگر از عوامل مهم است. پولهایی که بدون مدیریت حاکمیت ایجاد میشوند، تقاضای نامحدود برای دلار ایجاد میکنند و کوچکترین کمبود عرضه، جهش شدید قیمت را به همراه دارد.
ضرورت مدیریت مستقیم ارز توسط حاکمیت
به گفته لنگری راهکار اصلی کنترل بازار ارز، ورود مستقیم حاکمیت در عرصه تجارت و مدیریت ارز است؛ باید بازار آزاد ارز جای خود را به نظام تامین و تخصیص ارز بدهد و واردات و صادرات به صورت شبکهای و تحت نظارت حاکمیت انجام شود. بدون این کنترل، بازار ارز همیشه ناپایدار خواهد بود. در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی، مدیریت مستقیم ارز و تجارت توسط حاکمیت ضروری است تا از نوسانات شدید و آسیب به اقتصاد جلوگیری شود و قیمت کالاهای وارداتی تثبیت گردد.
این اقتصاددان در پایان اظهار کرد: برای کنترل بازار ارز، باید خلق پول بانکی محدود و نظام پولی الکترونیک حاکمیتی جایگزین شود. حاکمیت باید مدیریت ارز، واردات و صادرات را برعهده گیرد تا ثبات اقتصادی برقرار شود و مردم کمتر درگیر نوسانات ارزی شوند در این بین با حکمرانی ارزی در مسیر ثبات و اصلاح این نظام می تواند بخش بزرگی از چالش ها را به حد قابل قبول در اقتصاد کاهش داد.
