برآوردهای جهانی نشان میدهد امید به زندگی در سن ۶۵ سالگی طی ۲۰ سال گذشته حدود ۴ سال رشد داشته و تا سال ۲۰۵۰، از هر شش نفر در جهان یک نفر بالای ۶۵ سال خواهد بود. سالمندی جمعیت در جهان و افزایش سن امید به زندگی، بسیاری از کشورها را بر آن داشته تا برای حفظ پایداری نظامهای بازنشستگی، به دنبال راهکارهای نوین باشند.
به گزارش مجله اینترنتی مفید ازصندوق بازنشستگی کشوری، در همین راستا، اتحادیۀ بینالمللی تأمین اجتماعی (ISSA) در گزارشی به بررسی پیوند دادن سن بازنشستگی با امید به زندگی پرداخته است.
این گزارش، چالشها، فرصتها و الزامات اجرایی این سیاست را به طور جامع تحلیل میکند.
اهداف، چالشها و چشماندازها
گزارش «اهداف، چالشها و چشماندازهای پیوند سن بازنشستگی با امید به زندگی» برای اولین بار در «مجمع جهانی تأمین اجتماعی» در مالزی رونمایی شد و سپس در تاریخ ۴ دسامبر ۲۰۲۵ در یک وبینار تخصصی مورد بحث قرار گرفت. این سند، تحلیل دقیقی از مکانیسمهای تنظیم خودکار سن بازنشستگی ارائه میدهد.
سالمندی شتابان جمعیت در سطح جهانی، افزایش چشمگیر سطح امید به زندگی و در نتیجه، طولانیتر شدن دوره بازنشستگی، فشار فزاینده بر صندوقهای بازنشستگی و نیاز به تضمین پایداری مالی آنها در بلندمدت ازجمله دلایل تهیه کنندگان این گزارش است.
کارشناسان اتحادیه بینالمللی تأمین اجتماعی بر این باورند که ایجاد تناسب میان سن بازنشستگی و امید به زندگی، مزایا و فرصتهایی را در اختیار کشورها میگذارد؛ از آن جمله میتوان به ثبات بخشیدن به نظامهای بازنشستگی از طریق تطبیق خودکار با شرایط جمعیتی، افزایش قابلیت پیشبینی برای دولتها، نهادها و شهروندان، تقویت نظام تأمین اجتماعی و تشویق به طولانیتر شدن عمر کاری و استفاده از سرمایه انسانی باتجربه اشاره کرد.
چالشها و ملاحظات کلیدی
اگرچه این شیوه میتواند مفید باشد، اما اجرای آن بدون در نظر گرفتن پیچیدگیهای اجتماعی و اقتصادی با دشواری مواجه است:
۱. چالش عدالت اجتماعی: امید به زندگی در بین گروههای مختلف درآمدی و اجتماعی به صورت نابرابر افزایش یافته است. اجرای این سیاست بدون تمهیدات حمایتی میتواند به نابرابری دامن بزند.
۲. نیاز به سیاستهای مکمل: موفقیت این طرح منوط به اجرای همزمان سیاستهایی مانند سیاستهای زیر است:
* ارتقای سلامت شاغلین مسنتر.
* فرصتهای یادگیری مادامالعمر برای ارتقای مهارتها.
* ایجاد محیط کار انعطافپذیر و سازگار با سنین بالاتر.
۳. اهمیت طراحی و حکمرانی دقیق: مکانیسم خودکار باید به گونهای طراحی شود که منصفانه، شفاف و با مشارکت ذینفعان (از جمله تشکلهای کارگری و کارفرمایی) باشد. گفتوگوی اجتماعی سازنده، مطابق با استانداردهای سازمان بینالمللی کار، کلید پذیرش و موفقیت این سیاست است.
توصیه نهایی گزارش
گزارش «اهداف، چالشها و چشماندازهای پیوند سن بازنشستگی با امید به زندگی» به صراحت تأکید میکند که پیوند سن بازنشستگی به امید به زندگی، یک راهحل جادویی و منفرد نیست. بلکه باید بخشی از یک بسته سیاستی جامع باشد که اهداف مالی و جمعیتی را با عدالت اجتماعی در هم میآمیزد.
این گزارش توسط کمیسیون فنی بیمه سالمندی، ازکارافتادگی و بازماندگان در اتحادیه ایسا (ISSA) تهیه شده است. این کمیسیون به صورت مستمر به بررسی و تبادل بهترین تجارب بین کشورها برای مواجهه هوشمندانه با چالش سالمندی جمعیت میپردازد.
