منتشر شده در 09 دی 1404 ساعت 12:34
در هفته های اخیر جهش بی سابقه نرخ ارز را داشتیم و همین باعث شد تا قیمت ها در بازار خودرو هم نجومی شوند. اما در آینده چه چیز برای این بازار رقم می خورد؟
بررسی رفتار بازار خودرو در سال های اخیر نشان داده که قیمت خودرو در بازار آزاد، همیشه ارتباط مستقیمی با نرخ ارز داشته است. بررسی آمارهای قیمتی در سال های اخیر نشان می دهد که خودرو همزمان با جهش دلار افزایش قیمت داشته و البته این افزایش قیمت یا تدریجی بوده و یا مثل هفته های اخیر بصورت ناگهانی رخ داده است. همین نشان می دهد اگر در آینده افزایش نرخ ارز را داشته باشیم، بدون تردید قیمت خودرو هم متناسب با همان افزایش خواهد داشت. کارشناسان بر این باور هستند که در شرایط تحریمی و همچنین فعال شدن مکانیزم ماشه، بالا رفتن نرخ ارز امری اجتناب ناپذیر است و بدون تردید نرخ ارز بالاتر خواهد رفت. این را هم در نظر داشته باشید که دولت ایران در فروش نفت با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کند و عملا قیمت نهایی فروش نفت ایران به دلایل تحریمی پایین تر از آن چیزی است که باید باشد. پس با این توضیحات به نظر می رسد نرخ ارز به صورت پله ای افزایش خواهد داشت اما آیا این همان مسیری است که قبل تر ونزوئلا رفته است؟ اگر این چنین باشد، باید منتظر چه پیامدهایی در بازار خودرو باشیم؟
دلاریزه شدن اقتصاد و ابرتورم ریالی
مسیر فعلی ایران بی شباهت با ونزوئلا نیست البته ما در این تحلیل فرض را بر این گذاشته ایم که ایران در ادامه هم همان مسیر را طی کند. در سال هایی که ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ کشور ونزوئلا دوران ابرتورم اقتصادی را طی کرد. به زبان ساده تر، در این سال ها شرایط تحریمی و فشارهای بین المللی باعث شد تا نرخ ارز بصورت چشمگیری افزایش داشته باشد و خرید فروش ها به مرور دلاریزه شد. زمانی که نرخ ارز بدون ثبات، روند افزایشی شدید را داشته باشد، کم کم اطمینان به پول ملی کم و کم تر می شود و خرید و فروش ها با دلار انجام می شود. دقت داشته باشید این فرآیند کاملا تدریجی است و یک شبه انجام نمی شود. مثلا در ابتدای امر خرید و فروش ملک با دلار انجام خواهد شد و کم کم این نوع معامله به بازارهای دیگر هم خواهد رسید. پس اگر ما مسیری مشابه با ونزوئلای آن زمان را طی کنیم، باید منتظر این باشیم که خودروها به تدریج به صورت دلاری خرید و فروش شوند و این این یعنی قیمت خودروها با نرخ ریالی چند برابر خواهند شد.
وضعیت تولید و واردات
دلاریزه شدن قیمت خودرو همه ماجرا نیست و جدای آن هم تورم دیگری را برای بازار خودرو خواهیم داشت. البته باز هم تاکید کنیم که تمام این پیش بینی ها در صورتی محقق می شود که ما مسیر ونزوئلا را پیش رویم و اطمینان به واحد پولی در کشور از دست برود. با افزایش پله ای نرخ ارز، بدون تردید نهاده های تولید هم افزایش نرخ خواهند داشت و عملا تولید با چالش هایی جدی روبرو می شود. این فقط به آن معنا نیست که قیمت تمام شده خودروهای تولیدی افزایش پیدا می کند بلکه به طور کلی فرآین تولید با افزایش شدید تورم به مشکل می خورد. این باعث خواهد شد که کاهش شدید تولید را در کشور شاهد باشیم و معادله عرضه و تقاضا در بازار به هم می خورد. در مورد واردات هم احتمالا همین سناریو رقم می خورد و این یعنی ما علاوه بر دلاریزه شدن قیمت خودرو، عرضه ناکافی را هم تجربه خواهیم کرد. البته در شرایط تورمی ونزوئلا تقاضا برای ساده ترین نیازها برای زندگی قابلیت تعریف و آمارسازی پیدا خواهد کرد و بازار خودرو به شکلی که ما حالا می شناسیم تعریف نمی شود.
چه خواهد شد؟
لازم است یادآوری کنیم که سناریو بررسی شده شاید بدترین سناریو ممکن در کنار بروز جنگ فرسایشی در کشور باشد پس این سناریو یکی از سناریوهای محتمل برای بازار خودرو و اقتصاد کشور است اما تنها سناریو ممکن نیست. بررسی آنچه بر ونزوئلا گذشت نشان می دهد مسیر فعلی نیاز به اصلاح اساسی دارد و باید از سرگذشت معاصر کشور ها درس گرفت. پس به نظر می رسد در شرایط فعلی دولتمردان باید اصلاحات اساسی را در رویکرد سیاسی و اقتصادی خود داشته باشند. کنف روگوف، اقتصاددان برجسته و استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد می گوید : «وقتی تورم از کنترل خارج شود، بازگرداندن آن بسیار دشوار است.» این جمله بیانگر آن است که تاخیر در مقابله با تورم میتواند به وضعیتی منجر شود که دیگر سیاستهای معمول نتوانند آن را به سرعت اصلاح کنند.
