منتشر شده در 23 آذر 1404 ساعت 16:30
در این قسمت بررسی میکنیم که خودروهای برقی نسبت به بنزینی چه چیز هایی کمتر دارند، چه چیزهایی بیشتر دارند، چه هزینه های اضافه میشود و چه هزینه هایی کسر میشود.
هزینههای نگهداری خودروهای تمامبرقی در بسیاری از موارد کمتر از خودروهای بنزینی است. نبود موتور احتراقی به این معنی است که یک خودروی برقی از سرویسهای دورهای پرهزینهای مانند تعویض روغن موتور، فیلتر روغن و هوا، شمعها و تنظیم موتور بینیاز میشود. برای مثال، کراساوور برقی آئودی Q5 e-tron که اخیراً وارد بازار ایران شده، نیازی به تعویضهای مکرر روغن و فیلتر یا بازدید دورهای موتور ندارد؛ در حالی که یک خودروی بنزینی همرده مثلاً نسخه بنزینی آئودی Q5 یا یک کراساوور مونتاژی بنزینی باید به طور منظم این موارد را در تعمیرگاه انجام دهد.
نگهداری و هزینه ها
بررسیها نشان میدهند که خودروهای برقی به دلیل ساختار سادهتر و قطعات متحرک کمتر، در مجموع هزینههای تعمیر و نگهداری پایینتری نسبت به بنزینیها دارند. گزارشهای بینالمللی حاکی است که در طول عمر مفید خودرو، هزینههای سرویس و تعمیر خودروی بنزینی تقریباً دو برابر خودروی برقی مشابه است. به عبارتی، مالکان خودروهای برقی حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد کمتر برای نگهداری خودرو هزینه میکنند. در ایران نیز کارشناسان صنعت خودرو این صرفهجویی را تأیید کردهاند؛ چرا که در خودروی برقی بیش از ۲۰ تا ۲۴ قطعه مکانیکی مربوط به پیشرانه و گیربکس حذف شده و سرویسهایی نظیر تعویض روغن، انواع فیلتر، تسمهها، گیربکس چندسرعته و سیستم خنککاری موتور عملاً از برنامه نگهداری کنار میروند. نتیجه این تغییرات، کاهش چشمگیر دفعات مراجعه به تعمیرگاه و پرداخت هزینههای سرویس دورهای است؛ چنانکه گفته میشود مالکان خودروهای برقی به طور متوسط حدود یکسوم کمتر از مالکان خودروهای بنزینی برای سرویسهای دورهای هزینه میکنند.
البته سادهتر بودن تعمیرات به معنی بینیازی کامل از سرویس دورهای نیست. خودروهای برقی نیز سرویسهای منظم خود را دارند، با این تفاوت که موارد آن بیشتر مربوط به سیستمهای الکتریکی و شاسی است نه موتور بنزینی. برای مثال، توصیه میشود هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر برخی بازبینیهای دورهای انجام شود: چرخش و تنظیم تایرها (به علت وزن بالاتر خودروهای برقی)، بازبینی سیستم ترمز و سطح روغن ترمز، بررسی سیستم تعلیق و اجزای ایمنی مانند کیسههای هوا، و نیز بازبینی سیستم خنککننده باتری و موتور برقی در مدلهایی که از مایع خنککننده استفاده میکنند. همچنین تجهیزات اختصاصی خودروی برقی – مانند سیمکشی و کانکتورهای ولتاژ بالا، شارژر داخلی و نرمافزارهای مدیریتی – باید در نمایندگیهای مجاز بازبینی و بهروزرسانی شوند. خوشبختانه بسیاری از خودروهای برقی جدید امکان آپدیت نرمافزاری از راه دور دارند که برخی عیبهای احتمالی را پیشگیری یا رفع میکند. به طور کلی، صاحب یک خودروی برقی همچنان باید طبق دفترچه راهنمای سازنده، برای چکاپهای دورهای اقدام کند؛ اما تعداد و هزینه این مراجعات نسبت به خودروهای بنزینی بسیار کمتر است.
باتری و تایر
خودروهای برقی به دلیل وزن باتری و گشتاور فوری بالاتر، استهلاک لاستیک بیشتری دارند؛ عمر مفید تایر در برقیها کوتاهتر بوده و اغلب از لاستیکهای مخصوص با مقاومت سایشی بالاتر (و قیمت گرانتر) استفاده میشود. مورد مهم بعدی باتری است که گرانترین قطعهی یک خودروی برقی بهشمار میآید. بستهٔ باتری در یک خودروی برقی معمولاً بین ۲۵ تا ۳۵ درصد قیمت خودرو را تشکیل میدهد و عمر محدودی دارد. خودروسازان بزرگ معمولاً باتری را حدود ۸ سال یا مثلاً ۱۵۰ هزار کیلومتر گارانتی میکنند؛ با این حال پس از این دوره، در صورت افت کارایی یا خرابی باتری، تعویض آن هزینهای هنگفت (گاهی معادل ۳۰٪ تا ۴۰٪ ارزش خودرو) در بر خواهد داشت.
به همین دلیل، حفظ و نگهداری صحیح باتری – مثلاً پرهیز از شارژ و دشارژ مکرونیمه (سیکلهای شارژ پر/خالی شدید) – برای بهتعویق انداختن هزینهی تعویض بسیار حیاتی است. همچنین اگرچه خودروهای برقی کمتر دچار خرابیهای مکانیکی میشوند، اما عیبیابی و تعمیر ایرادات فنی آنها نیازمند دانش تخصصی بالاست. در مراحل اولیه ورود این فناوری به بازار، تعداد کم تعمیرکاران ماهر و پیچیدگی سیستمهای الکترونیکی ممکن است باعث شود در صورت بروز مشکل جدی، هزینه و زمان تعمیر بیشتر از خودروهای بنزینی باشد. برای نمونه، در ایران که خودروهای برقی تازه وارد شدهاند، شبکهٔ خدمات پس از فروش هنوز در حال شکلگیری است و تأمین برخی قطعات خاص (مانند ماژولهای باتری یا مبدلهای قدرت) ممکن است زمانبر و پرهزینه باشد.
نتیجه گیری
با این اوصاف، خودروهای برقی در مجموع از دید هزینههای نگهداری مقرونبهصرفهتر از خودروهای بنزینی هستند. حذف دهها قطعهی مکانیکی و سیالات مصرفی باعث شده سرویسهای دورهای خودرو برقی سریعتر و ارزانتر انجام شود. این مزیت در کنار هزینه سوخت بسیار ناچیزتر برق نسبت به بنزین، جذابیت مالی خودروهای برقی را بالا برده است. برای خریداران ایرانی که به تازگی با مدلهایی نظیر آئودی Q4 e-tron، بامو iX3 یا امجی ۴ EV در بازار مواجه شدهاند، دانستن این نکته دلگرمکننده است که با گذار به خودروی برقی، از بسیاری هزینهها و دردسرهای سرویس دورهای خلاص میشوند. البته در مقابل، باید حواسشان به مراقبت ویژه از باتری و تایرها باشد و برای هزینههای احتمالی سنگین در سالهای آتی (مثلاً تعویض باتری پس از پایان عمر آن) برنامهریزی کنند. اما در مجموع، کفه ترازو به نفع برقیهاست و انتظار میرود با توسعه زیرساختهای شارژ و خدمات در ایران، تفاوت هزینههای نگهداری به سود خودروهای برقی باز هم مشهودتر شود.
