در گفتوگو با آنا تشریح شد
عضو هیئتعلمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، با انتقاد از سیاستهای قیمتی وزارت نیرو، افزایش پلکانی تعرفهها را سیاستی شکستخورده دانست و تأکید کرد که راهکار منطقی و مؤثر، سهمیهبندی و قطع جریان آب برای مشترکان پرمصرف است، نه گرانسازی.
به گزارش مجله اینترنتی مفید، کارشناسان معتقدند رویکرد وزارت نیرو در درآمدزایی از فروش آب، نه تنها به مدیریت چالشها کمکی نکرده بلکه تحقق اهداف برنامه هفتم را نیز به خطر انداخته است.
مدیریت منابع آب کشور همچنان در دایره آزمون و خطاهای مدیریتی گرفتار است. در حالی که برنامه هفتم پیشرفت بر مدیریت بهینه و حفظ منابع تاکید دارد، سیاستهای اجرایی وزارت نیرو به طور عمده بر سازههای سخت و یا افزایش تعرفهها متمرکز شده است. دکتر پرهمت، عضو هیئتعلمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، در گفتوگویی تفصیلی باخبرنگار اقتصادی آنا، ضمن انتقاد از انفعال متولیان آب در برابر تغییر اقلیم، راهکارهای فعلی مدیریت مصرف را ناکارآمد توصیف کرد.
پرهمت با انتقاد از رویکرد درآمدزایی وزارت نیرو در مدیریت آب شرب، افزایش پلکانی تعرفهها را سیاستی شکستخورده دانست و با تاکید بر اینکه تکالیف برنامه هفتم توسعه برای مدیریت منابع آب کاملاً اجرایی است، گفت: وزارت نیرو به جای مدیریت بحران، تماشاگر هدررفت میلیاردها مترمکعب سیلاب است و در بخش شرب نیز راهکار ساده «سهمیهبندی» را فدای «گرانسازی» کرده است.
شکست سیاست «افزایش پلکانی قیمت»؛ راهکار، قطع آب پرمصرفهاست
پرهمت در با اشاره به ضرورت تفکیک راهکارهای مدیریتی در بخش «منابع» و «مصارف» اظهار داشت: در بخش مصارف، به ویژه آب شرب شهری، مدیریت مصرف امری پیچیده نیست و میتوانستیم بدون ایجاد نگرانی عمومی، سرانه مصرف را کاهش دهیم؛ اما متاسفانه ارادهای برای اجرای روشهای ساده و کمهزینه وجود ندارد.
وی با انتقاد شدید از سیاستهای قیمتی وزارت نیرو تصریح کرد: تجربه نشان داده است که افزایش پلکانی قیمت آب یا همان گرانسازی آب، نتوانسته مصرف را کنترل کند. این روش به منبع درآمدی برای شرکتهای آب تبدیل شده است، چرا که برای مشترکین پرمصرف و مرفه، پرداخت مبالغ بالاتر اهمیت چندانی ندارد و بازدارنده نیست.
این کارشناس حوزه آب افزود: راهکار مدیریت شرب، همانند مدیریت بنزین است. میتوان برای هر واحد ساختمانی سقف مصرف مجاز (سهمیه) تعریف کرد و در صورت عبور از آن، جریان آب را قطع نمود. این روش به طور کامل اجرایی و موثرتر از سیاستهای پولمحور فعلی است، اما متاسفانه به جای مدیریت حجم، به دنبال مدیریت نرخ بودهایم.
از تخریب قنوات، تا غفلت از بهرهوری
عضو هیئتعلمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در ادامه به چالشهای بخش کشاورزی پرداخت و با گلایه از مدیریت منابع آب در این حوزه گفت: ما با مدیریت نادرست، منابع تغذیهکننده قناتها را که ذخایر طبیعی و بیهزینه آب هستند، در بسیاری از مناطق از بین بردهایم.
وی با رد ادعای تضاد میان امنیت آبی و غذایی خاطرنشان کرد: کشاورزان پیشرویی در همین کشور داریم که با مصرف ۵ تا ۶ هزار متر مکعب آب، ۱۴ تن گندم در هکتار برداشت میکنند، در حالی که میانگین تولید کشور با همان میزان آب، تنها ۴ تن است.
پرهمت افزود: اگر وزارت نیرو و متولیان امر به جای تمرکز صرف بر تامین آب، بر ترویج و آموزش تمرکز میکردند، میتوانستیم با الگوبرداری از کشاورزان نمونه، متوسط تولید را به سادگی دو برابر کنیم. آب صرفهجویی شده در این بخش باید برای جبران کسری آبخوانها ذخیره شود، نه اینکه صرف توسعه سطح زیر کشت گردد.
تماشای هدررفت میلیاردها مترمکعب سیلاب توسط متولیان آب
پرهمت با اشاره به آمارهای تکاندهنده از هدررفت آبهای سطحی، از بیبرنامگی در مهار سیلابها انتقاد کرد و گفت: تنها در یک بارندگی ۲۴ ساعته در سال گذشته در بلوچستان جنوبی، ۷ میلیارد متر مکعب سیلاب از دسترس خارج شد و به دریا ریخت. این حجم عظیم آب، معادل نیاز چند استان کشور است.
وی تاکید کرد: وزارت نیرو به جای آنکه این منابع را از طریق آبخیزداری و تغذیه سفرههای زیرزمینی ذخیره کند، اجازه میدهد سیلابها خاک کشور را بشویند و خسارت به بار آورند. ما معتقدیم این منابع باید در زیر زمین ذخیره شوند تا در سالهای خشکسالی و برای مقابله با فرونشست زمین از آنها استفاده شود، اما مدیریت فعلی همچنان بر مدار گذشته میچرخد.
دولت توان نظارت بر چاهها را ندارد
پرهمت با بیان اینکه مدیریت دولتی و دستوری در دشتهای کشور شکست خورده است، اظهار داشت: وقتی دولت در یک دشت با صدها بهرهبردار مواجه است، توان نظارت بر تکتک آنها را ندارد. حذف مشارکت مردم بزرگترین اشتباه مدیریتی بوده است.
وی افزود: اصلاح الگوی کشت و مدیریت برداشت آب نباید دستوری باشد. اگر فضا را برای مشارکت نهادهای محلی باز میکردیم، خودِ مردم تعادل را برقرار میکردند. وضعیت فعلی که دولت ناتوان از کنترل برداشتهاست، نتیجه حذف مردم از چرخه مدیریت آب است.
عضو هیئتعلمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در پایان با هشدار نسبت به تغییر رژیم بارشها گفت: رژیم بارش کشور از «برفمحور» به «بارانمحور» تغییر کرده و دیگر آن ذخیره طبیعی برف را که به تدریج آب را آزاد میکرد، در اختیار نداریم.
پرهمت خاطرنشان کرد: بحران سال جاری باید درس عبرتی برای مدیران میشد، اما متاسفانه ما همواره منتظر میمانیم تا بحران به اوج برسد و زمانی به فکر چاره میافتیم که فرصتها از دست رفته است. اگر امروز بر اساس تکالیف برنامه هفتم و واقعیتهای اقلیمی برنامهریزی نکنیم و همچنان دلخوش به بارشهای مقطعی باشیم، در برابر بحرانهای آتی بسیار شکننده خواهیم بود.
