در این میان، تلگرام از همان ابتدا توانست بهسرعت جایگاه ویژهای در میان کاربران ایرانی پیدا کند و به یکی از مهمترین ابزارهای ارتباطی و اطلاعرسانی در فضای مجازی کشور بدل شود.
با وجود این محبوبیت گسترده، تلگرام همواره در معرض محدودیت قرار داشت تا اینکه در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۷، با حکم قضایی فیلتر شد. از آن زمان تاکنون، مطالبه عمومی برای رفع فیلتر این پیامرسان بارها مطرح شده، اما هنوز به نتیجه عملی نرسیده است. با این حال، بخش قابل توجهی از کاربران ایرانی همچنان از طریق ابزارهای دور زدن فیلترینگ از تلگرام استفاده میکنند و این پیامرسان، جایگاه خود را بهعنوان پرکاربردترین پیامرسان اینترنتی در ایران حفظ کرده است.
انتشار خبر رفع فیلتر در روزهای پایانی آذر ۱۴۰۴
به مجله اینترنتی مفید در آخرین روزهای آذر ۱۴۰۴، اخباری در برخی رسانهها و شبکههای اجتماعی فارسیزبان منتشر شد مبنی بر اینکه بر رفع فیلتر تلگرام تا پایان آذر 1404 عملی خواهد شد. در همین رابطه، مصطفی پوردهقان اردکانی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، در واکنش به این اخبار اعلام کرد که هنوز خبر رسمی در این زمینه منتشر نشده است، اما طبق گفتههایی که از سوی برخی مسئولان دولتی مطرح شده، قرار است در ماه پیش رو و در نتیجه مذاکرات انجامشده، تکلیف موضوع رفع فیلتر تلگرام مشخص شود.
وی افزود که بر اساس این اظهارات، احتمالاً در دیماه تعیین تکلیف نهایی صورت خواهد گرفت و وضعیت رفع فیلتر روشن میشود. طبق برخی گزارشها، کمیته رفع فیلترینگ در جلسه اخیر خود پس از بررسیهای فنی و حقوقی، با رفع محدودیت پیامرسان تلگرام موافقت کرده است.
اظهارات مقامات دولتی درباره رفع فیلتر تلگرام
پیش از این نیز الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاعرسانی دولت چهاردهم، در ۲۷ آذرماه و همزمان با اعلام رفع فیلتر واتساپ و گوگلپلی، به اقدامات دولت برای برداشته شدن فیلتر تلگرام اشاره کرده و گفته بود: «برنامهای برای این موضوع وجود دارد، اما اجازه ندارم زمان آن را اعلام کنم.»
خبر برگزاری جلسه برای رفع فیلتر تلگرام
یکی از اعضای شورای عالی فضای مجازی، بهسرعت نسبت به اخبار منتشر شده در فضای مجازی درباره رفع فیلتر تلگرام واکنش نشان داد و رفع فیلتر را تکذیب کرد.
رسول جلیلی عضو حقیق این شورا که همواره از مدافعان جدی فیلترینگ شمرده میشود، در شبکه اجتماعی ویراستی درباره اخباری مبنی بر رفع فیلتر تلگرام نوشت:
۱. این هفته جلسهای نبوده.
۲. مصوبه ۳۲ بندی باید #پیدرپِی اجرا شود و لایحه اخبار جعلی، سند تسهیم درآمد محتوا، … در صف هستند.
۳. اصل بر حکمرانی قانونمند فضای مجازی کشور است. اگر تلگرام میپذیرد، به نوبتش..
۴. سرمایه اجتماعی با عزت و اقتدار و بهبود سفره ملت است، نه وادادگی فمک.
عارف: مخالف ایجاد محدودیت در فضای مجازی هستم
بلافصله پس از انتشار این اخبار، محمدرضا عارف معاون اول رییسجمهور در سخنانی در خصوص فضای مجازی گفت: مردم نمیگویند این سکو مجوز دارد یا نه، بنابراین اگر محدودیتی هم از سوی نهادهای امنیتی و حاکمیتی وجود دارد که من هم مخالف آن هستم، به دلیل جنبه پاسخگویی نهاد حاکمیتی به مردم است.
عارف با طرح این پرسش که آیا فیلترینگ از منظر امنیت ملی اقدامی درست است یا خیر، تأکید کرد که این رویکرد در عمل نتیجه معکوس دارد. او با اشاره به تجربه کشورهایی مانند فرانسه گفت: در این کشورها سازوکار نظارت به گونهای است که احساس تحمیل به جامعه ایجاد نمیشود و خانوادهها خود مسئول ایجاد محدودیت برای فرزندانشان هستند، اما اعمال محدودیتهای سراسری موجب افزایش حساسیت و کنجکاوی جوانان میشود.
اگرچه پس از تکذیبیه عضو شورای عالی فضای مجازی، دولت توضیح صریح و مستقیمی ارائه نکرد، اما این اظهارات معاون اول رئیسجمهور از ادامه تلاش دولت برای کاهش محدودیتها در فضای مجازی حکایت دارد.
موضع سران سه قوه
در همین زمینه، دبیر پیشین شورای عالی فضای مجازی نیز با فاصله کوتاهی اعلام کرد که رئیسجمهور پزشکیان به دنبال رفع فیلترینگ بهصورت اجماعی و با وفاق میان نهادهاست.
به گفته فیروزآبادی، سران سه قوه با رفع فیلترینگ موافق هستند.
حمعبندی
با وجود انتشار اخبار مختلف درباره موافقت برخی مقامات و سران سه قوه با رفع فیلترینگ و تأکید نمایندگان دولت بر توجه به خواست کاربران، هنوز نشانهای از اقدام عملی و قطعی در خصوص رفع فیلتر تلگرام مشاهده نمیشود.
به نظر میرسد پس از کش و قوس فراوان، موضوع آزادسازی تلگرام همچنان در مرحله بررسی و رایزنی قرار دارد و تصمیم نهایی به اجماع نهادهای ذیربط وابسته است، نهادها یا افرادی که جایگاه و نفوذشان در این خصوص، همچنان مبهم است.
